Innovatie in de Zorgsector: Telemedicine en Meer in Suriname

  1. Introductie: De Noodzaak van Innovatie in de Surinaamse Zorgsector

De gezondheidszorg in Suriname staat voor een complex samenspel van uitdagingen en kansen. Hoewel het land significante vooruitgang heeft geboekt in het terugdringen van morbiditeit en mortaliteit gerelateerd aan infectieziekten, vormen niet-overdraagbare ziekten (NCD’s) een aanzienlijke kostenpost voor het gezondheidssysteem en dragen ze in belangrijke mate bij aan vroegtijdig overlijden. De cijfers tonen aan dat NCD’s, zoals beroerte, ischemische hartziekten en diabetes, samen met psychische aandoeningen waaronder zelfmoord, HIV, verkeersongevallen en complicaties bij premature geboorten, de grootste bijdragen leveren aan de ziektelast. Risicofactoren zoals een ongezond dieet, onvoldoende lichaamsbeweging, tabaks- en alcoholgebruik, hoge bloeddruk en huiselijk geweld spelen hierbij een cruciale rol. Ondanks een afname sinds 2000 blijven de maternale en infantiele mortaliteitscijfers relatief hoog. In 2016 bedroeg de neonatale sterfte 10.6 per 1000 levendgeborenen en de kindersterfte onder de vijf jaar 20.0 per 1000 levendgeborenen. De maternale sterfte werd in 2015 geschat op 155 per 100.000 levendgeborenen.

Het Surinaamse gezondheidssysteem is gefragmenteerd maar gecoördineerd en bedient zowel de stedelijke kustgebieden als het afgelegen binnenland. De eerstelijnszorg wordt in het binnenland verzorgd door de Medische Zending, terwijl de Regionale Gezondheidsdienst (RGD) deze rol in de stedelijke en kustgebieden vervult. Financiële beperkingen en economische crises, zoals de inflatie en economische neergang, hebben het gezondheidssysteem verder onder druk gezet. In 2021 bedroegen de overheidsuitgaven voor gezondheidszorg 3.33% van het bruto binnenlands product (BBP). Er bestaan aanzienlijke ongelijkheden in gezondheidsstatus tussen verschillende etnische, geografische, gender- en sociaaleconomische groepen. De toegang tot kwalitatief hoogwaardige kraamzorg laat te wensen over. Daarnaast is Suriname kwetsbaar voor de introductie van nieuwe virussen en de impact van klimaatverandering op de gezondheid, wat leidt tot veranderingen in de patronen van infectieziekten. Een tekort aan medische expertise, medicijnen en apparatuur vormt eveneens een constante uitdaging. De overheid streeft naar universele gezondheidsdekking, waarbij het Staatsziekenfonds (SZF) momenteel ongeveer 75% van de bevolking dekt.

De combinatie van een hoge last aan NCD’s, aanhoudende problemen in de moeder- en kindzorg en financiële beperkingen benadrukt de noodzaak van innovatieve oplossingen om de gezondheidsuitkomsten en de efficiëntie te verbeteren. NCD’s zijn kostbaar in de behandeling en hoge sterftecijfers wijzen op gebieden die verbetering behoeven. Beperkte middelen vereisen efficiënte modellen voor de levering van gezondheidszorg. Het gefragmenteerde gezondheidssysteem, hoewel gecoördineerd, biedt mogelijkheden om technologie in te zetten voor betere communicatie en toegang in verschillende regio’s, met name in het afgelegen binnenland. Het onderscheid tussen de gebieden die door de Medische Zending en de RGD worden bediend, toont de behoefte aan oplossingen die deze operationele scheidslijnen effectief kunnen overbruggen. De kwetsbaarheid voor klimaatverandering en opkomende ziekten onderstreept de noodzaak van veerkrachtige en aanpasbare gezondheidssystemen, waarbij technologie een rol kan spelen in surveillance en respons. Deze externe factoren kunnen de bestaande gezondheidsinfrastructuur belasten, waardoor innovatieve oplossingen voor paraatheid en management essentieel zijn.

Technologische innovatie wordt erkend als een sleutel tot verbetering van de gezondheidszorg in Suriname. Het Nationaal Ontwikkelingsplan (2017-2021) benadrukt de preventie en vermindering van ziekte en de beschikbaarheid en toegankelijkheid van kwalitatief hoogwaardige gezondheidszorg. De regering heeft een visie op gezondheidszorg die is gericht op gegarandeerde toegang tot kwaliteitszorg, aangedreven door multisectorale integratie en digitale transformatie. Er bestaat een Digitale Gezondheidsstrategie 2022 met een visie voor 2030 die zich richt op het vergroten van de menselijke factor door middel van IT. De Nationale Digitale Strategie van Suriname 2023-2030 streeft naar een digitaal transformatieve omgeving die alle burgers ten goede komt, inclusief in de gezondheidszorg door middel van AI voor voorspellende analyses en precisiegeneeskunde. Het bestaan van nationale plannen en strategieën duidt op een regeringscommitment om technologie in te zetten voor verbetering van de gezondheidszorg, wat een basis biedt voor de adoptie van telemedicine, EPD’s en andere innovaties. Beleidsondersteuning is een kritische factor voor grootschalige technologische implementatie in de gezondheidssector. De focus op het “vergroten van de menselijke factor” door middel van technologie suggereert een erkenning dat innovatie de relatie tussen patiënt en zorgverlener moet versterken, en niet vervangen. Deze benadering is belangrijk voor acceptatie en om ervoor te zorgen dat patiëntgerichte zorg een prioriteit blijft.

  1. Telemedicine: Een Nieuwe Weg naar Zorg in Afgelegen Gebieden

Telemedicine maakt gebruik van telecommunicatietechnologie en andere elektronische gegevens om klinische gezondheidsdiensten op afstand te verlenen en te ondersteunen. Deze technologie kan geografische barrières in Suriname effectief overbruggen en biedt een nieuwe manier om zorg te verlenen in gebieden waar de toegang tot traditionele gezondheidszorg beperkt is. Telemedicine kan de toegang tot specialisten en tijdige zorg verbeteren, de last van reizen verminderen en het comfort van patiënten verhogen. In ontwikkelingslanden met een gering aantal artsen en beperkte toegang tot zorg in landelijke gebieden is telemedicine bijzonder relevant. Het binnenland van Suriname kent moeilijk bereikbare gemeenschappen waar de Medische Zending al bijna 300 jaar kwalitatieve gezondheidszorg verleent, wat de noodzaak van oplossingen zoals telemedicine benadrukt. Er is momenteel een project gaande om telehealth in de eerstelijnszorg te implementeren, met als doel de toegang tot specialistische consultaties voor het binnenland te verbeteren. Gezien de geografische uitdagingen in Suriname, met name bij het bereiken van het binnenland, biedt telemedicine een directe oplossing om de toegang tot gezondheidszorg voor een aanzienlijk deel van de bevolking te verbeteren. De beschrijving van het werk van de Medische Zending in afgelegen gebieden die alleen per boot bereikbaar zijn, onderstreept de potentiële impact van technologieën voor consultatie op afstand. Het lopende telehealth-project geeft aan dat er al initiële stappen worden gezet, maar dit artikel kan de potentiële schaal en reikwijdte van dergelijke initiatieven verder uitwerken. Het benadrukken van bestaande inspanningen kan het momentum versterken en toekomstige ontwikkelingen informeren.

Er zijn tal van succesverhalen van telemedicine in ontwikkelingslanden en regio’s met vergelijkbare uitdagingen. Telemedicine heeft geholpen de kloof tussen stad en platteland in lage-inkomenslanden te overbruggen en toegang te bieden tot gespecialiseerde diensten. Voorbeelden hiervan zijn Frontline SMS door Medic mobile in Mali, MDNet door Vodafone Ghana in Ghana en teledermatologieprojecten in Afrika. In landelijk India is telemedicine bezig de toegang tot gezondheidszorg radicaal te veranderen, met overheidsinitiatieven zoals E-Sanjeevni die de toegang tot eerstelijnszorg uitbreiden. Satellietinternet in Oezbekistan en draadloze verbindingen in Cambodja hebben aangetoond dat zelfs met een lage bandbreedte internet afgelegen gebieden bereikt kunnen worden. In landelijke gebieden van de Verenigde Staten heeft telemedicine de toegang tot specialisten verbeterd, onnodige overplaatsingen verminderd en de spoedeisende zorg verbeterd. In Georgië verbindt telemedicine artsen op het platteland met specialisten, waardoor diagnoses en behandelingen verbeteren. De talrijke voorbeelden van succesvolle implementatie van telemedicine in diverse ontwikkelingslanden en landelijke omgevingen tonen de wereldwijde toepasbaarheid en potentiële voordelen voor Suriname aan. Deze casestudies leveren concreet bewijs van de effectiviteit van telemedicine bij het overwinnen van uitdagingen die vergelijkbaar zijn met die in Suriname. De vermelding van zowel basistechnologieën (SMS) als meer geavanceerde platforms (E-Sanjeevni) suggereert dat Suriname oplossingen kan adopteren die zijn afgestemd op de specifieke infrastructuur en middelen. Een scala aan technologische opties maakt een gefaseerde implementatie mogelijk.

Telemedicine heeft een aanzienlijk potentieel voor Suriname, met name in het ondersteunen van eerstelijnszorgverleners in het binnenland en het verbeteren van de communicatie met ziekenhuizen. Het kan consultaties, diagnoses en behandelplannen op afstand faciliteren, waardoor patiënten in afgelegen gemeenschappen die door de Medische Zending worden bediend, geen lange afstanden hoeven te reizen. Uitdagingen in ontwikkelingslanden, zoals beperkte ICT-infrastructuur en internettoegang, moeten echter in overweging worden genomen voor het binnenland van Suriname. Duurzaamheid vereist lokale ondersteuning, onderhoud en een stabiele communicatiestrategie. Het cultureel aanpassen van platforms en het aanpakken van digitale geletterdheid zijn cruciaal voor het verminderen van gezondheidsongelijkheid. De focus op de bestaande infrastructuur van de Medische Zending en de uitdagingen om het binnenland te bereiken, moet de ontwikkeling van telemedicine-oplossingen leiden die zijn afgestemd op de specifieke context van de afgelegen gebieden van Suriname. Het begrijpen van het huidige model voor de levering van gezondheidszorg in het binnenland is essentieel voor een effectieve integratie van telemedicine. Het aanpakken van potentiële barrières zoals beperkte internetconnectiviteit en digitale geletterdheid in het binnenland zal van cruciaal belang zijn voor het waarborgen van een gelijke toegang tot telemedicine-diensten. Deze factoren kunnen een digitale kloof creëren als ze niet proactief worden aangepakt.

  1. Elektronische Patiëntendossiers (EPD’s): De Basis voor Efficiënte en Patiëntgerichte Zorg

Elektronische patiëntendossiers (EPD’s) vormen een digitale versie van de medische geschiedenis van een patiënt en bieden tal van voordelen voor zowel zorgverleners als patiënten. EPD’s leveren nauwkeurige, actuele en volledige informatie over patiënten op het moment van zorgverlening. Ze maken snelle toegang tot patiëntendossiers mogelijk voor meer gecoördineerde en efficiënte zorg, waardoor dubbele onderzoeken en vertragingen in de behandeling worden verminderd. EPD’s faciliteren de veilige uitwisseling van patiëntgegevens tussen geautoriseerde zorgverleners, waardoor communicatie en samenwerking verbeteren. Ze kunnen de diagnostische nauwkeurigheid verbeteren, medische fouten verminderen en veiligere zorg bieden door functies zoals controles op medicatieconflicten en allergieën. Bovendien kunnen EPD’s administratieve taken zoals afsprakenplanning, facturering en medicatiebeheer stroomlijnen, wat leidt tot meer efficiëntie en kostenbesparingen. De adoptie van EPD’s kan de efficiëntie en kwaliteit van de zorg in Suriname aanzienlijk verbeteren door zorgprofessionals te voorzien van direct beschikbare en uitgebreide patiëntinformatie. De voordelen die in de fragmenten worden genoemd, pakken direct veelvoorkomende uitdagingen in de gezondheidszorg aan, zoals gefragmenteerde informatie en administratieve lasten. De mogelijkheid om patiëntgegevens veilig te delen is met name belangrijk in een gefragmenteerd gezondheidssysteem zoals dat van Suriname, omdat het de coördinatie tussen de Medische Zending, de RGD en ziekenhuizen kan verbeteren. Een naadloze informatiestroom tussen verschillende zorgverleners kan leiden tot betere resultaten voor patiënten.

EPD’s kunnen de betrokkenheid van patiënten vergroten door veilige toegang te bieden tot hun gezondheidsinformatie, waardoor ze meer inspraak hebben in hun eigen zorg. Patiënten kunnen snellere service en snellere toegang tot hun resultaten ervaren. EPD’s kunnen leiden tot veiligere medicatiepraktijken en betere zorgcoördinatie, wat uiteindelijk de gezondheidsuitkomsten voor patiënten verbetert. Patiënten kunnen veilig communiceren met hun artsen en hun gezondheid beter beheren met toegang tot hun dossiers en behandelplannen. Het versterken van de positie van patiënten door hen toegang te geven tot hun gezondheidsinformatie via EPD’s kan leiden tot een grotere betrokkenheid bij hun eigen zorg en mogelijk betere gezondheidsresultaten. Geïnformeerde en betrokken patiënten zijn eerder geneigd zich aan behandelplannen te houden en deel te nemen aan preventieve zorg.

De implementatie van EPD’s in Suriname brengt zowel kansen als uitdagingen met zich mee. Uitdagingen zijn onder meer hoge initiële kosten, datamigratie van papieren dossiers, het waarborgen van interoperabiliteit met bestaande systemen en het aanpakken van beveiligingsproblemen.36 Gebruikers training is cruciaal, maar kan tijdrovend zijn, en er kan weerstand tegen verandering zijn bij zorgprofessionals. Er moet worden voldaan aan de vereisten voor technische infrastructuur, met name betrouwbare internetconnectiviteit. Gebruiksvriendelijkheid en workflow-integratie zijn essentieel voor een succesvolle adoptie. Gegevensprivacy en -beveiliging moeten prioriteit krijgen om aan de regelgeving te voldoen. De implementatie van EPD’s in Suriname vereist zorgvuldige planning en het aanpakken van aanzienlijke uitdagingen met betrekking tot kosten, infrastructuur, training en verandermanagement. De fragmenten benadrukken dat de implementatie van EPD’s een complex proces is met potentiële valkuilen die proactief moeten worden beheerd. Gezien de bestaande digitale gezondheidsstrategie, is er een mogelijkheid om de implementatie van EPD’s af te stemmen op bredere nationale IT-doelen en mogelijke overheidssteun en financiering te benutten. Strategische afstemming kan de kans op een succesvolle en duurzame adoptie van EPD’s vergroten. De ervaring van Jamaica, dat momenteel een EPD-systeem implementeert, kan waardevolle lessen en potentiële samenwerkingsmogelijkheden voor Suriname bieden. Leren van regionale ervaringen kan helpen veelvoorkomende fouten te voorkomen en het implementatieproces te versnellen.

  1. Investeren in de Toekomst: Medische Technologie en Kunstmatige Intelligentie (AI)

De rol van moderne diagnostische apparatuur is cruciaal voor het verbeteren van de gezondheidszorg. Geavanceerde medische technologieën, zoals computertomografie (CT) en echografieapparaten, hebben de medische praktijk getransformeerd en de diagnose en behandeling verbeterd. Toegang tot medische apparatuur is essentieel voor effectieve gezondheidszorg, maar landen met een laag en middeninkomen worden vaak geconfronteerd met beperkingen in beschikbaarheid. Een gebrek aan getraind personeel, reserveonderdelen en passende regelgeving kan het effectieve gebruik van geïmporteerde medische apparatuur in ontwikkelingslanden belemmeren. Investeren in moderne diagnostische apparatuur kan de kwaliteit en nauwkeurigheid van de gezondheidszorg in Suriname aanzienlijk verbeteren, maar dit moet gepaard gaan met investeringen in training, infrastructuur en regelgevingskaders om duurzaamheid te waarborgen. Technologie op zich is niet voldoende; een holistische benadering is nodig voor effectief gebruik.

De opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) in de gezondheidszorg biedt aanzienlijke mogelijkheden voor efficiëntie en precisie. AI kan artsen helpen bij het diagnosticeren van ziekten, het interpreteren van medische beelden en het voorstellen van gepersonaliseerde behandelplannen door grote datasets te analyseren. Het kan de efficiëntie van het gezondheidssysteem verbeteren, met name in omgevingen met beperkte middelen. AI kan vroege opsporing van ziekten en gepersonaliseerde behandelplannen mogelijk maken, wat leidt tot betere resultaten voor patiënten. Telegeneeskundeplatforms die door AI worden aangedreven, kunnen de toegankelijkheid en betaalbaarheid van gezondheidszorg verbeteren. AI kan ook klinische besluitvorming voor zorgpersoneel ondersteunen. AI biedt aanzienlijk potentieel om de efficiëntie, diagnostische nauwkeurigheid en toegang tot gezondheidszorg in Suriname te verbeteren, in lijn met de focus van de nationale digitale strategie op AI in de gezondheidszorg. AI kan helpen beperkingen in middelen te overwinnen en de kwaliteit van de zorg te verbeteren.

Er zijn reeds succesvolle toepassingen van medische technologie en AI in ontwikkelingslanden. AI is bijvoorbeeld gebruikt om diabetische retinopathie in India op te sporen. AI-gestuurde chatbots kunnen basisinformatie over gezondheidszorg verstrekken in gebieden met beperkt medisch personeel. AI wordt gebruikt voor het voorspellen en bewaken van ziekte-uitbraken in landen met een laag en middeninkomen. AI kan medische beelden analyseren voor snellere en betrouwbaardere diagnoses in ontwikkelingslanden.56 Deze voorbeelden tonen de praktische toepassing van medische technologie en AI aan bij het aanpakken van gezondheidszorguitdagingen die vergelijkbaar zijn met die in Suriname, en bieden een routekaart voor mogelijke implementatie. Praktijkvoorbeelden kunnen vertrouwen wekken en de selectie van geschikte technologieën begeleiden.

Er zijn diverse potentiële toepassingen van medische technologie en AI in Suriname. AI zou kunnen helpen bij het analyseren van medische beelden (radiologie, pathologie) om diagnoses te ondersteunen, met name in afgelegen gebieden met een beperkt aantal specialisten. AI-gestuurde tools zouden patiënten met chronische aandoeningen op afstand kunnen monitoren, waardoor het beheer van deze aandoeningen verbetert en het aantal heropnames in het ziekenhuis afneemt. AI-chatbots zouden basisinformatie over gezondheid kunnen verstrekken en kunnen helpen bij de triage van veelvoorkomende aandoeningen, waardoor de belasting van zorginstellingen vermindert. Voorspellende analyses met behulp van AI zouden kunnen helpen bij het identificeren en beheersen van ziekte-uitbraken of het voorspellen van de behoeften aan zorgmiddelen. Gezien de specifieke uitdagingen in de gezondheidszorg van Suriname, zoals de hoge prevalentie van NCD’s en de noodzaak om de toegang in afgelegen gebieden te verbeteren, bieden deze potentiële toepassingen van medische technologie en AI aanzienlijke mogelijkheden. Het afstemmen van het gebruik van deze technologieën op de lokale context zal hun impact maximaliseren.

  1. De Cruciale Rol van de Private Sector in de Surinaamse Gezondheidszorg

De private sector speelt reeds een belangrijke rol in de Surinaamse gezondheidszorg. Er zijn private laboratoria en aanbieders van diagnostische diensten, evenals apotheken. Twee van de vijf ziekenhuizen in Suriname zijn privaat. Private bedrijven bieden zelfverzekering aan hun werknemers en er bestaat particuliere verzekering naast de publieke regeling. In 2006 was 53.8% van de totale uitgaven voor gezondheidszorg afkomstig van de private sector. De overheid overweegt mogelijk om de middelen van de private sector strategischer in te zetten. De aanzienlijke bestaande betrokkenheid van de private sector in de Surinaamse gezondheidszorg biedt mogelijkheden voor samenwerking en het benutten van hun middelen en expertise om innovatie te stimuleren. Het erkennen van het huidige landschap is cruciaal voor het identificeren van potentiële partners en groeibereiken.

Wereldwijd zijn er succesvolle voorbeelden van publiek-private samenwerkingen (PPS) in de gezondheidszorg. PPS kunnen de innovatie in de gezondheidszorg versnellen door expertise te bundelen en risico’s te delen. Ze kunnen financiële, technologische en menselijke middelen mobiliseren. Voorbeelden hiervan zijn het Innovative Medicines Initiative (IHI) in Europa en samenwerkingen voor de ontwikkeling van vaccins (CEPI). PPS zijn succesvol geweest in de strijd tegen armoedegerelateerde en verwaarloosde ziekten. Ze kunnen de toegang tot kwalitatief betere gezondheidszorgdiensten verbeteren. Het wereldwijde succes van PPS in de innovatie van de gezondheidszorg suggereert dat dit model zeer gunstig zou kunnen zijn voor Suriname bij het aanpakken van zijn uitdagingen in de gezondheidszorg. Leren van internationale best practices kan de ontwikkeling van effectieve partnerschappen begeleiden.

Er zijn diverse mogelijkheden om de rol van de private sector in Suriname te versterken. Het aantrekken van private investeringen door middel van regelgevingshervormingen en incentives kan publiek-private samenwerking stimuleren. PPS kunnen worden onderzocht voor specifieke gebieden zoals telemedicine-infrastructuur, de ontwikkeling van EPD-systemen en investeringen in geavanceerde medische apparatuur. Samenwerking met private zorgverleners kan de toegang tot gespecialiseerde zorg vergroten en de belasting van het publieke systeem verminderen. De private sector kan expertise inbrengen op het gebied van management, efficiëntie en dienstverlening. Door zich te richten op specifieke behoeften en duidelijke kaders voor samenwerking te ontwikkelen, kan het potentieel van de private sector om de innovatie in de gezondheidszorg in Suriname te verbeteren effectief worden benut. Gerichte partnerschappen hebben een grotere kans op het opleveren van tastbare resultaten.

  1. Innovatie-initiatieven en Case Studies in Suriname en de Caribische Regio

Er zijn reeds verschillende innovatie-initiatieven in Suriname. De Medische Zending implementeert een webgebaseerd patiëntinformatiesysteem om de datakwaliteit te verbeteren. Suriname werkt aan een Nationaal Adaptatieplan voor Gezondheid om de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken. De Nationale Digitale Strategie schetst het gebruik van AI in de gezondheidszorg. De regering heeft een strategisch gezondheidsplan voor 2019-2028. De MediSur Foundation heeft plannen voor projecten ter verbetering van de gezondheidszorg. Verschillende initiatieven zijn al gaande in Suriname, wat wijst op een groeiend momentum richting innovatie in de gezondheidszorg dat verder kan worden ondersteund en uitgebreid. Voortbouwen op bestaande inspanningen is efficiënter dan helemaal opnieuw beginnen.

De Caribische regio kent diverse succesvolle implementaties van technologie in de gezondheidszorg. St. Lucia gebruikt sinds 2017 EPD-systemen.68 Jamaica implementeert momenteel een nationaal EPD-systeem. Trinidad en Tobago implementeerden een klinisch administratiesysteem voor hun aidsprogramma. De adoptie van telemedicine versnelde in het Caribisch gebied tijdens de COVID-19 pandemie. Jamaica lanceerde een mobiele gezondheidsapp (JaMoves) voor zelfmonitoring van de gezondheidsstatus. De Kaaimaneilanden hebben telemedicine geïntegreerd. De Caribische regio kent verschillende voorbeelden van succesvolle technologie-implementatie in de gezondheidszorg, die waardevolle lessen en potentiële modellen voor Suriname bieden. Regionale overeenkomsten in gezondheidssystemen en uitdagingen maken deze casestudies bijzonder relevant.

  1. Conclusie: Samenwerken aan een Gezondere en Efficiëntere Zorgsector in Suriname

Om de gezondheidszorg in Suriname te verbeteren, is een nationale strategie voor innovatie in de gezondheidszorg noodzakelijk met duidelijke doelen en tijdlijnen. Prioriteit moet worden gegeven aan investeringen in digitale infrastructuur, met name in afgelegen gebieden. Robuuste trainingsprogramma’s voor zorgprofessionals over nieuwe technologieën zijn essentieel. Er moeten duidelijke regelgeving en normen voor telemedicine en EPD’s worden opgesteld, inclusief gegevensprivacy en -beveiliging. Publiek-private samenwerkingen moeten worden bevorderd om middelen en expertise te bundelen. Leren van de ervaringen van andere ontwikkelingslanden en de Caribische regio is van groot belang. Alle belanghebbenden, waaronder zorgverleners, patiënten en de private sector, moeten worden betrokken bij het innovatieproces. Continue monitoring en evaluatie van geïmplementeerde innovaties zijn nodig om hun effectiviteit te optimaliseren. Ten slotte is interoperabiliteit tussen verschillende gezondheidsinformatiesystemen cruciaal.

Innovatie in de gezondheidszorg vereist een holistische benadering die technologie, mensen, processen en beleid omvat. Continue investering in onderzoek, ontwikkeling en implementatie is essentieel voor duurzame verbetering. Een cultuur van innovatie en samenwerking moet binnen de gezondheidssector worden bevorderd. Technologische vooruitgang biedt een aanzienlijke kans om de gezondheidszorg in Suriname te transformeren, wat leidt tot een efficiënter, toegankelijker en patiëntgerichter systeem.

Works cited

  1. Suriname – IRIS, accessed April 20, 2025, https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/255635/ccsbrief_sur_en.pdf?sequence=1
  2. Suriname – Country Profile | Health in the Americas, accessed April 20, 2025, https://hia.paho.org/en/country-profiles/suriname
  3. 8 Facts About Healthcare in Suriname – The Borgen Project, accessed April 20, 2025, https://borgenproject.org/healthcare-in-suriname/
  4. iris.who.int, accessed April 20, 2025, https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/255635/ccsbrief_sur_en.pdf?sequence=1#:~:text=Suriname%20has%20a%20fragmented%20but,%2Dcoastal%20area%20(RGD).
  5. Anticipated benefits and challenges of implementing group care in Suriname’s maternity and child care sector: a contextual analysis, accessed April 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10436662/
  6. Developments in the Surinamese healthcare landscape | Erasmus University Rotterdam, accessed April 20, 2025, https://www.eur.nl/en/news/developments-surinamese-healthcare-landscape
  7. Suriname Working Toward the Development of Health National Adaptation Plan – PAHO, accessed April 20, 2025, https://www.paho.org/en/news/18-12-2024-suriname-working-toward-development-health-national-adaptation-plan
  8. Public Health Emergency Response Effort | The Pandemic Fund, accessed April 20, 2025, https://www.thepandemicfund.org/projects/SURINAME-public-health-emergency-response-effort
  9. Suriname Healthcare Needs and Contacts, accessed April 20, 2025, https://www.discover-suriname.com/healthcare
  10. Agenda for the Digital Transformation of the Health Sector in Suriname – WHO/OMS: Extranet Systems, accessed April 20, 2025, https://extranet.who.int/countryplanningcycles/sites/default/files/public_file_rep/SUR_Suriname_Digital-Health-Strategy_2022.Pdf
  11. The Suriname National Digital Strategy 2023-2030, accessed April 20, 2025, https://dig.watch/resource/the-suriname-national-digital-strategy-2023-2030
  12. Suriname: National Digital Strategy 2023-2030 – GOV.SR, accessed April 20, 2025, https://gov.sr/wp-content/uploads/2023/09/Suriname-National-Digital-Strategy-2023-2030.pdf
  13. Telehealth and Health Information Technology in Rural Healthcare Overview, accessed April 20, 2025, https://www.ruralhealthinfo.org/topics/telehealth-health-it
  14. (PDF) A review of telemedicine and its potential in developing countries – ResearchGate, accessed April 20, 2025, https://www.researchgate.net/publication/365754840_A_review_of_telemedicine_and_its_potential_in_developing_countries
  15. Telemedicine in Rural Areas: Increasing Access to Care – Health Recovery Solutions, accessed April 20, 2025, https://www.healthrecoverysolutions.com/blog/telemedicine-in-rural-areas-increasing-access-to-care
  16. Telemedicine for Developing Countries: A Survey and Some Design Issues – PMC, accessed April 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5228142/
  17. The Possible Use of Telemedicine in Developing Countries – OHIO Open Library, accessed April 20, 2025, https://ohioopen.library.ohio.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1317&context=spacejournal
  18. MEDICAL MISSION PRIMARY HEALTH CARE SURINAME – Access to health in remote areas – PAHO/WHO | Pan American Health Organization, accessed April 20, 2025, https://www.paho.org/en/partnerships/medical-mission-primary-health-care-suriname-access-health-remote-areas
  19. Suriname: Medical Mission Seeks to Secure Data Quality on Local and National Levels With a More Efficient Health Information System – PAHO/WHO, accessed April 20, 2025, https://www.paho.org/en/information-systems-and-digital-health/is4h-stories/suriname-2
  20. Telemedicine in Low and Middle Income Countries: Closing or Widening the Health Inequalities Gap?, accessed April 20, 2025, https://www.ejeph.com/download/telemedicine-in-low-and-middle-income-countries-closing-or-widening-the-health-inequalities-gap-10777.pdf
  21. Telemedicine: Bridging the Gap in Providing Primary Care to Rural Area Patients Across India | Telehealth and Medicine Today, accessed April 20, 2025, https://telehealthandmedicinetoday.com/index.php/journal/article/view/518/1201
  22. Telemedicine in developing countries: May have more impact than in developed countries – PMC, accessed April 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC1121115/
  23. Telehealth’s impact on rural hospitals: A literature review, accessed April 20, 2025, https://www.ruralhealth.us/blogs/2025/02/telehealth-s-impact-on-rural-hospitals-a-literature-review
  24. How telemedicine provides unique care in rural settings – National Rural Health Association, accessed April 20, 2025, https://www.ruralhealth.us/blogs/2024/06/how-telemedicine-provides-unique-care-in-rural-settings
  25. Remote Care: How Telemedicine is Transforming Rural Health Care in Georgia – Unicef, accessed April 20, 2025, https://www.unicef.org/georgia/stories/remote-care-how-telemedicine-transforming-rural-health-care-georgia
  26. The Impact of Digital Health Solutions on Bridging the Health Care Gap in Rural Areas: A Scoping Review | The Permanente Journal, accessed April 20, 2025, https://www.thepermanentejournal.org/doi/10.7812/TPP/23.134
  27. Telemedicine in Developing Countries | Voices in Bioethics – Columbia Library Journals, accessed April 20, 2025, https://journals.library.columbia.edu/index.php/bioethics/article/view/6503
  28. Electronic Health Records – CMS, accessed April 20, 2025, https://www.cms.gov/priorities/key-initiatives/e-health/records
  29. Digital Health Records: Improving Efficiency and Patient Care | Park University, accessed April 20, 2025, https://www.park.edu/blog/digital-health-records-improving-efficiency-and-patient-care/
  30. What are the advantages of electronic health records? | HealthIT.gov, accessed April 20, 2025, https://www.healthit.gov/faq/what-are-advantages-electronic-health-records
  31. Benefits of EHRs | HealthIT.gov, accessed April 20, 2025, https://www.healthit.gov/topic/health-it-and-health-information-exchange-basics/benefits-ehrs
  32. 7 Key Benefits of EHR Systems, accessed April 20, 2025, http://graduate.northeastern.edu/knowledge-hub/benefits-of-ehr-systems/
  33. Benefits of electronic health records | Adobe Acrobat, accessed April 20, 2025, https://www.adobe.com/acrobat/business/hub/about-electronic-health-records-solutions.html
  34. 5 Benefits of Moving Electronic Health Records to the Cloud – Kyndryl, accessed April 20, 2025, https://www.kyndryl.com/us/en/about-us/news/2023/08/5-benefits-of-ehr-systems
  35. 10 Advantages and Disadvantages of EHR [EHR vs EMR Differences] | PostDICOM, accessed April 20, 2025, https://www.postdicom.com/en/blog/advantages-and-disadvantages-of-ehr
  36. EHR Implementation Challenges: 8 Common Issues and Solutions – Vim, accessed April 20, 2025, https://getvim.com/blog/ehr-implementation-challenges/
  37. Barriers to implement Electronic Health Records (EHRs) – PMC, accessed April 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3804410/
  38. 6 Common Challenges in EHR Implementation – Office Practicum, accessed April 20, 2025, https://www.officepracticum.com/blog/6-common-challenges-in-ehr-implementation
  39. Coping with Complexity: Addressing the 10 Key Challenges of EHR Implementation, accessed April 20, 2025, https://mobisoftinfotech.com/resources/blog/top-10-ehr-implementation-challenges-and-how-to-overcome-them
  40. EHR Systems Implementation: Key Benefits and Challenges – Emerline, accessed April 20, 2025, https://emerline.com/blog/ehr-pros-and-cons
  41. 7 EHR usability, safety challenges—and how to overcome them, accessed April 20, 2025, https://www.ama-assn.org/practice-management/digital/7-ehr-usability-safety-challenges-and-how-overcome-them
  42. Effects of Electronic Health Record Implementation and Barriers to Adoption and Use: A Scoping Review and Qualitative Analysis of the Content, accessed April 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7761950/
  43. Health Ministry inks agreement for historic introduction of electronic health records to Jamaica, accessed April 20, 2025, https://www.moh.gov.jm/health-ministry-inks-agreement-for-historic-introduction-of-electronic-health-records-to-jamaica/
  44. Electronic Health Records (EHR) Implementation – Jamaica – IFHIMA, accessed April 20, 2025, https://ifhima.org/electronic-health-records-ehr-implementation-jamaica/
  45. Advances in medical technology and its impact on health care in developing countries, accessed April 20, 2025, https://medcraveonline.com/IJRRT/advances-in-medical-technology-and-its-impact-on-health-care-in-developing-countries.html
  46. Enhancing Healthcare with Medical Devices: IFC’s Role in Expanding Access and Quality, accessed April 20, 2025, https://www.ifc.org/en/what-we-do/sector-expertise/health/enhancing-diagnosis-and-treatment-capacity
  47. Access to medical technology saves lives. How can we make it more accessible in low- and middle-income countries?, accessed April 20, 2025, https://blogs.worldbank.org/en/health/Access-to-medical-technology-saves-lives
  48. Access to Medical Devices in Low-Income Countries: Addressing Sustainability Challenges in Medical Device Donations – NAM – National Academy of Medicine, accessed April 20, 2025, https://nam.edu/perspectives/access-to-medical-devices-in-low-income-countries-addressing-sustainability-challenges-in-medical-device-donations/
  49. Medical Devices for Low- and Middle-Income Countries: A Review and Directions for Development – PubMed Central, accessed April 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7164506/
  50. How AI Helps Doctors in Developing Countries | SmartDev, accessed April 20, 2025, https://smartdev.com/how-ai-helps-doctors-in-developing-countries/
  51. Exploring the Impact of Artificial Intelligence on Global Health and Enhancing Healthcare in Developing Nations – PMC, accessed April 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11010755/
  52. Why AI has a greater healthcare impact in emerging markets | World Economic Forum, accessed April 20, 2025, https://www.weforum.org/stories/2024/06/ai-healthcare-emerging-markets/
  53. How artificial intelligence can contribute to better health systems – World Bank Blogs, accessed April 20, 2025, https://blogs.worldbank.org/en/health/how-artificial-intelligence-can-contribute-better-health-systems
  54. 7 Use Cases for Artificial Intelligence in Global Health – ICTworks, accessed April 20, 2025, https://www.ictworks.org/use-cases-artificial-intelligence-global-health/
  55. Can AI Speed up the Development of Poorer Countries? – Consensus, accessed April 20, 2025, https://consensus.app/home/blog/can-ai-speed-up-the-development-of-poorer-countries/
  56. Advantages of AI for healthcare in developing countries | London Journal of Social Sciences, accessed April 20, 2025, https://londonic.uk/js/index.php/ljbeh/article/view/188
  57. SURINAME HEALTH SECTOR ASSESSMENT – Publications, accessed April 20, 2025, https://publications.iadb.org/publications/english/document/Suriname-Health-Sector-Assessment.pdf
  58. SURINAME National Health Sector Plan 2011 – 2018 – COPOLAD, accessed April 20, 2025, http://sisco.copolad.eu/web/uploads/documentos/National_Health_Plan_11-18_Suriname.pdf
  59. SURINAME 2016 HEALTH ACCOUNTS REPORT, accessed April 20, 2025, https://apps.who.int/nha/database/DocumentationCentre/GetFile/56778031/en
  60. Open innovation: 3 Compelling Reasons to choose a Public-Private Partnership in Healthcare – Servier, accessed April 20, 2025, https://servier.com/en/newsroom/open-innovation-reasons-choose-public-private-partnership-healthcare/
  61. Public-Private Partnerships as drivers of innovation in healthcare | Frontiers Research Topic, accessed April 20, 2025, https://www.frontiersin.org/research-topics/4924/public-private-partnerships-as-drivers-of-innovation-in-healthcare/magazine
  62. Public-private partnerships in health sector innovation: Lessons from around the world – Magna Scientia, accessed April 20, 2025, https://magnascientiapub.com/journals/msabp/sites/default/files/MSABP-2024-0032.pdf
  63. PUBLIC-PRIVATE PARTNERSHIPS IN HEALTH SECTOR INNOVATION: LESSONS FROM AROUND THE WORLD – Fair East Publishers, accessed April 20, 2025, https://fepbl.com/index.php/imsrj/article/view/1051/1274
  64. Health, Economic Growth and Jobs – World Bank, accessed April 20, 2025, http://www.worldbank.org/en/topic/health/brief/health-economic-growth-and-jobs
  65. Digital Health Technology in Suriname Being Used to Manage Patients in Remote Communities – PAHO/WHO, accessed April 20, 2025, https://www.paho.org/en/ish/all-stories/digital-health-technology-suriname-being-used-manage-patients-remote-communities
  66. Strategic Health Plan for Suriname 2019-2028 – P4H Network, accessed April 20, 2025, https://p4h.world/en/documents/strategic-health-plan-for-suriname-2019-2028/
  67. Discover Suriname Projects, accessed April 20, 2025, https://www.discover-suriname.com/projects
  68. Closing the digital health gap in the Caribbean: A call for digital transformation of the health sector in the region. – Growing up 2030 in a digital world, accessed April 20, 2025, https://www.governinghealthfutures2030.org/closing-the-digital-health-gap-in-the-caribbean-a-call-for-digital-transformation-of-the-health-sector-in-the-region/
  69. Digital transformation and healthcare innovation in the Caribbean, accessed April 20, 2025, https://www.caribbeanmedicaljournal.org/2023/02/28/digital-transformation-and-healthcare-innovation-in-the-caribbean/
  70. Prevalence of Telemedicine and Telehealth in Latin American Hospitals, accessed April 20, 2025, https://globalhealthintelligence.com/ghi-analysis/prevalence-of-telemedicine-and-telehealth-in-latin-american-hospitals/
  71. A Narrative Review of Telemedicine in Latin America during the COVID-19 Pandemic – PMC, accessed April 20, 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9330433/
  72. What the Pandemic Left Us: Regulatory Advances for Telemedicine and Telehealth in Argentina, accessed April 20, 2025, https://telehealthandmedicinetoday.com/index.php/journal/article/view/413/861
  73. HOW DIGITALIZATION CAN TRANSFORM HEALTH, EDUCATION AND WORK AS LATIN AMERICA AND THE CARIBBEAN EMERGE FROM THE PANDEMIC – Publications, accessed April 20, 2025, https://publications.iadb.org/publications/english/document/How-Digitalization-can-Transform-Health-Education-and-Work-as-Latin-America-and-the-Caribbean-Emerge-from-the-Pandemic.pdf
  74. Digital Transformation and Healthcare Innovation in the Caribbean, accessed April 20, 2025, https://www.caribbeanmedicaljournal.org/wp-content/uploads/2023/02/CMJ292022-Viewpoint-Digital-Transformation-and-Healthcare-Innovation-in-the-Caribbean.pdf

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

error: Content is protected !!